20 Temmuz 1969’da Neil Armstrong, uzay aracından dışarı adım attığında, 20. yüzyılın en ikonik anlarından birine imza de attı. İkonik bir konuşma ve ardından gelen Ay yürüyüşü, tahmini 650 milyon kişiye canlı olarak yayınlandı. Videonun kalitesi biraz düşük olsa da bu durum, görüntülerin 386.000 kilometre uzaktan, Ay yüzeyinden geldiği hissini gerçekten veriyordu.
Ancak çoğu kişi, aslında daha yüksek kaliteli görüntüler olduğunu ve bu görüntülerin Dünya’da, o anda mevcut olduğunu bilmiyor. NASA, “Neil Armstrong o tarihi ilk adımı atmak için merdivenden inerken, yüz milyonlarca izleyici büyülenmiş bir şekilde izledi. NASA onlara daha önce hiç görmedikleri bir şeyi sunuyordu: Canlı televizyon aracılığıyla Ay’da yürüyen bir adam” diye açıklıyor.
Kurum, asıl çarpıcı noktayı şöyle belirtiyor: “Ancak çoğu insanın fark etmediği şey, izledikleri televizyon görüntülerinin, ham görüntü Ay’dan ulaştığında yer istasyonu mühendislerinin gördüğünden daha düşük kalitede olmasıydı. Halk bulanık, hayalet gibi görüntüler izlerken, Kaliforniya ve Avustralya’daki NASA takip istasyonlarında çalışan mühendisler, alışılmadık videoyu gösterebilen özel televizyon monitörlerinde çok daha net ve canlı video görüyordu.”
Ne yazık ki, o dönemde bu görüntüleri canlı olarak tüm Dünya’ya yayınlayabilmek için bazı ödünler vermek gerekiyordu. NASA mühendisleri, tarama dönüştürücünün orijinal görüntü kalitesini düşüreceğini bilmelerine rağmen, bunu kabul edilebilir bir mühendislik takası olarak gördüler. NASA canlı televizyon yayını yapmak istiyordu ve o zamanlar bunu sağlamanın tek yolu, kalitedeki bozulmaya rağmen tarama dönüştürme teknolojisini kullanmaktı.
Görüntüler nasıl ve neden silindi?
Astronotların Dünya’ya dönmesinin ve karantinada geçirdikleri 21 günün ardından, Ay yüzeyinden yüksek kaliteli fotoğraf ve görüntülere sahip olduk. Peki, ilk insanlar Ay’a ayak bastıktan kısa bir süre sonra yer istasyonlarında izlenen ve depolanan o orijinal görüntülere ne oldu? Ne yazık ki bu sorunun cevabı, 1980’ler/1990’lar VHS döneminde yaşayan herkesin aşina olduğu bir soruna kurban gitti: Üzerine kayıt yapıldı!
NASA, 2006 yılında orijinal kayıtların kaybolduğunu kabul etti. Bu itiraf, Apollo 11 görevi sırasında televizyon işleme sürecini denetleyen NASA mühendisi Richard Nafzger tarafından yürütülen üç yıllık bir aramayı başlattı. Aramanın sonucu, kasetlerin “manyetik olarak silinmiş” 200.000 kasetlik bir partinin parçası olduğu yönündeydi.
Aramanın sonunda Nafzger, “Orada olmadıkları için hepimiz üzgünüz. Keşke elimizde 20-20 görüş yeteneği olsaydı” diyor ve ekliyor: “NASA organizasyonunda kimsenin yanlış bir şey yaptığını düşünmüyorum. Sanırım gözden kaçtı ve bundan kimse memnun değil.”
Silinmenin nedeni ise basitti: Uydu patlaması. Uzaydaki teknolojik patlamadan sonra birdenbire çok sayıda uyduya sahip olduk ve bu uydular sürekli olarak kaydedilmesi gereken verileri Dünya’ya gönderiyordu. O dönemde depolama için yeterli manyetik kaset bulunmadığından, NASA yeni verileri kaydetmek amacıyla eski kasetleri silmeye başladı.
Neyse ki, ilk Ay inişlerinin tüm ihtişamını gösteren kayıtları kaybetmiş olsak da, düşük kaliteli görüntülere hala sahibiz ve bu görüntüler özenle restore edilip iyileştirildi.
